Taxılyığan kombaynlar: klassifikasiya və işləmə prinsipləri
Taxılyığan kombaynlar - taxıl yığımı üçün istifadə olunan yüksək ixtisaslaşmış kənd təsərrüfatı texnikalarıdır. Bir neçə funksiyaları özlərində cəmləşdirirlər: taxıl biçimi, dənlərin təmizlənməsi, üyüdülməsi. İş proseslərinin tam avtomatlaşdırılması sayəsində məhsul yığımını qısa müddətdə bitirməyə imkan verir ki, bu da yığılmış materialın keyfiyyəti və qida dəyərini qorumaq üçün vacibdir.
İlk kombaynlar XIX əsrin ortalarında ABŞ-da istehsal edildi. Bunlar taxılı toplayıb, qabıqdan çıxarıb, ilkin təmizlik prosesi həyata keçirən təkərli arabalar idi. Müasir taxılyığan kombaynlaradək xarici görünüş böyük dəyişikliklərə məruz qaldı. Yüksək məhsuldarlığı və böyük qabaritlərinə baxmayaraq, onlar torpaqda antropogen təzyiq yaratmır, həm taxılın özünü, həm də samanı diqqətlə emal edir və insanın bu prosesə cəlb edilməsini minimuma endirir.
Bu gün taxıl yığımı texnikasının çeşidi o qədər genişlənmişdir ki, hansı kombaynın daha yaxşı olduğunu demək çətindir. Bu məsələnin aktuallığını nəzərə alaraq, bu tip kənd təsərrüfatı texnikalarının növü, xüsusiyyətləri və texniki göstəriciləri barədə ətraflı məlumat verəcəyik.
Taxılyığan kombaynların klassifikasiyası
Bu texnikanın növləri bir neçə dərəcəyə görə aparılır:
• toplama üsulu;
• kəsilmiş kütlənin istiqaməti;
• üyütmə-ayırma qurğusunun bloku.
Kombaynların əsas növləri:
• özüyeriyən - daxili yanma mühərriki ilə təkərlər və ya tırtıllar üzərində hərəkət edirlər
• qoşqulu – hidroötürücü və ya kardan vallar vasitəsilə traktorlara qoşula bilən qoşqu avadanlıqlarının bir növü
• Asma - daha çox kiçik ölçülü versiyalarda rast gəlinir. Adapterlərin köməyi ilə, yığcam ölçüdə olmasına baxmayaraq, motoblok, bağça üçün mini-traktoru kombayna çevirə bilərlər.
Taxıl üyütmə-ayırma birləşməsindən aslı olaraq:
• barabanlı - biçim, dənsovuran və üyüdən komponentlərindən ibarətdir;
• rotorlu –üyüdən olmur, bunun əvəzinə isə uzununa rotor quraşdırılıb;
• hibrid - həm baraban, həm də rotorlu.
Hər 3 qrupu detallı gözdən keçirək.
Barabanlı xırdalayıcı taxılyığan kombaynın iş prinsipləri.
Barabanlı kombaynların sxemi klassik hesab olunur. Belə kombaynların ön hissəsində, budaqları kəsib, çarxa ötürən bıçaqlar var. Onların köməyi ilə budaqlar toplanır və kəsimə gedir. Fırlanan spirallar sayəsində maili konveyerə keçir, ordan isə - taxılüyüdənə.
Taxıl barabanda üyüdülür. Sap və budaqlardan ayırılan hissə aşağı səpilir. Üyüdülməmiş qalıqlar yenidən emala gedir və taxılsilkələyəndən keçib yenidən eyni hissəyə qayıdır. Bu vəziyyətdə, saman kollektoruna və ya xırdalayıcıya gedir, taxıl isə taxıl anbarına toplanıb, oradan da yük maşınlarına yüklənə bilər. Ənənəvi kombaynların əsas mənfi cəhəti zəif məhsuldarlığıdır. Rotorlularla nisbətdə, eyni vaxt ərzində onlar iki, hətta üç dəfə daha az sahəni emal edə bilirlər.
Taxılyığan rotorlu kombaynların qurğusu
Rotorlu kombaynların dizaynında üyüdülmə cihazı rotor şəklində təqdim olunub. Onun fırlanması mərkəzdənqaçma qüvvəsi yaradır və taxıl kütləsinin üyüdülməsinə səbəb olur. Belə konstruksiya ənənəvi ilə müqayisədə daha məhsuldardır. Buna görə də, belə modellər məhsuldarlığı yüksək olan sahələr üçün daha əlverişlidir.
Taxılğıyan kombaynların digər üstünlükləri aşağıdakılardır:
- fırlanan mexanizmlərin az sayda olması
- emal prosesinin daha az əmək tələb etməsi
Axial rotorlu taxıl kombaynlarının əsas "mənfi cəhətləri" bunlardır:
- iqlim şəraitinə görə məhdudiyyətlər - bu texnikalar quraq rayonlarda daha yaxşı özlərini göstərirlər;
- yaş taxıl ilə işləyə bilməmələri;
- yüksək resurs intensivliyi və texniki xidmətin baha olması;
- taxılyığan kombaynların özlərinin baha olması
Hibrid taxıl kombaynlarının xüsusiyyətləri
Hibrid yığım kombaynları taxıl və paxlalı bitkilərin yığılması üçün istifadə olunan xüsusi kənd təsərrüfatı texnikalarıdır. Əvvəlki iki qrupun üyütmə qurğularını özündə birləşdirir. Rotorların dəmir barmaqlı quruluşu səbəbindən, biçilmiş taxıl dərhal ələk dəyirmanına səpilir və nəticədə qəbul anbarında düşür.
Taxılyığan kombaynı necə düzgün seçmək olar?
Kənd təsərrüfatı texnikasının alınması pul itkisi olmaması üçün aşağıdakı meyarlara diqqət yetirmək lazımdır:
- əkilən sahənin ölçüsü - kiçik bir təsərrüfat üçün, mini taxıl kombaynı daha uyğundur. Bu kiçik ölçülü qurğular klassik kombaynlardan bir neçə dəfə daha ucuzdur, təmiri və saxlanması daha asandır. Tez-tez mini traktorlar və digər kiçik ölçülü avadanlıqlar əsasında fermerlərin özləri tərəfindən hazırlanmış versiyalarında müşahidə olunur. Orta və böyük torpaq sahələri üçün yerli və ya xarici istehsalın müasir taxıl kombaynları üzərində dayanmaq daha yaxşıdır;
- iş məhsuldarlığı;
- başlığın əhatə genişliyi;
- taxılının üyüdülməsi zamanı itkilər - 1% -dən çox olmamalıdır;
- yığılmış toxumların keyfiyyəti və təmizliyi;
- təmirəyararlılıq və modelə uyğun ehtiyat hissələrinin tapılması
- istehsalçının markası
geri